Zenginliklerimizi
yeterince bilmiyoruz ve kendimiz de çıkartamıyoruz. Çıkartmak
için uzman kişi ve teknolojilerden yoksunuz. Son yıllarda amatör
maden arayıcıları sayesinde Türkiye'de ‘yok’ diye bilinen
birçok maden ve değerli taşlar keşfedildi
Ekonomimize
katkı sağlayacak her türlü kaynak ülkemiz için çok önemlidir.
Bu kaynaklardan birisi de değerli taş ve madenlerimizdir.
Fakat birçoğunun varlığı bile bilinmemekte veya inkâr
edilmektedir. Bundan 20 sene öncesine kadar altın madeninde
yaşadığımız sorunun benzerini madenler, elmas, yakut, safir gibi
değerli taşlarda da yaşamaktayız.
Nasıl
ki bundan 20- 30 yıl önce altın madeni ülkesi Türkiye hakkında
"Altın yok!" deniliyorsa aynı olumsuz düşünce değerli
taş ve madenler üzerinden yapılmakta, madenler ve değerli taş
ülkesi olan Türkiye'de, "Önemli madenler ve değerli taşlar
yok!" denilmektedir.
Bu
yazımızda; Türkiye'nin değerli taş ve maden ülkesi
olduğunu, Denizli ili Sarayköy ilçesinde Osmanlı
Devleti zamanında petrol çıkartıldığını, günümüzde
ise Sarayköy'de doğalgaz ve petrol göstergesi taşı olarak kabul
edilen Menilit-Melanite Opal'inden binlerce adet bulunduğunu,
Türkiye'de "yok" denilen elmasın ilk defa Çinli bilim
insanları tarafından Pozantı ve Köyceğiz'de bulunduğunu, yine
Türkiye'de "yok" denilen yakut ve safir taşlarının
varlığını açıklayacağız.
Bilindiği
gibi yakın zamanda Denizli ili Sarayköy ilçesinde meydana gelen
JES kuyu patlaması meydana gelmiş ve bunun sonucunda bütün gözler
ilçeye çevrilmişti. Patlamayla birlikte Sarayköy’deki kuyudan
çıkan “gaz” nedeni ile akıllarda birçok soru işaretini de
getirdi. Kuyudan çıkan gazın “doğalgaz olabilir mi?” sorusu
birçok vatandaş tarafından dile getirilmeye başlandı.
Bizde
bu soruların cevabını bulabilmek adına Gazeteci Bora Özizmirli
aracılığı ile yörenin önde gelen maden ve değerli taş
arayıcısı, Metin Uysal’ın görüşlerini siz değerli
okuyucularımızla paylaşmak istedik.
TARİHİ
KAYITLARDA SARAYKÖY’DE PETROL ÇIKARILMIŞ
Sözlerine
esas uzmanlık alanının doğalgaz ve petrol olmadığını belirten
Metin Uysal, ancak tarihsel kayıtlarda 1918 yılına kadar
Sarayköy’ün Kumluca ve Tırkaz köylerinde petrol çıkartıldığını
vurguladı. Ulusal çapta birçok medya organında değerli taşlar
ve madenler üzerine açıklamaları yayımlanan ve görüşleri
alınan Metin Uysal, Sarayköy’de petrol ile ilgili açıklamasında
şunları kaydetti:
“Uzmanlık
alanım petrol ve doğalgaz değil. Ancak Selçuk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi’nin 2009 tarihli, 21. sayısında
Yusuf Ziya Bildirici’nin Denizli ve Çevresinde Madencilik
(1890-1919) yazısı var. Yusuf Ziya Bildirici, Başbakanlık Osmanlı
Arşivi (BOA) Belgeleri’ne dayandırarak yayımladığı o
yazısında; Sarayköy ilçesinde Osmanlı Devleti zamanında 1919
yılına kadar petrol ruhsatı verildiğini ve petrolü çıkartan
kişilerin devlete vergilerini ödediğini bildiriyor.
Açıkçası
Sarayköy’de petrol çıkartılan yerler ve çıkartan kişiler
bellidir. Mehmet Rifat ve Abdulkadir Beyler Denizli yöresinde kükürt
ve petrol için ilgi duyup Sarayköy'e bağlı Kumluca ve Tırkaz
köylerinde petrol için vergilerini ödeyip ruhsat almışlardır.
Yusuf Ziya Bildirici’ye göre bu kişiler Mehmet Rifat ve
Abdulkadir Beyler Denizli yöresinde kükürt işletmeciliği
yaparlarken petrol madenine de ilgi duyup, Sarayköy’ün Kumluca ve
Tırkaz köylerinde ortaya çıkarılan petrol madeninin gerekli
vergilerini ödedikten sonra, Şura-yı Devlet ile Meclis-i
Vükela’nın 25 Kasım 1919 tarih ve 385 no’lu kararnamesiyle 60
yıl geçerli işletme izin belgesini aldılar.
Daha
sonraları muhtemelen yaklaşmakta olan Yunan işgali nedeniyle bu
ruhsatı devretti ve kuyular kapatıldı. O zamandan bu yana petrol
mesele ne Sarayköy’ün ne de Denizli’nin gündemine girmedi.
“dedi.(1)
SARAYKÖY’DE
PETROL GÖSTERGESİ MENİLİT OPALİ
Kendi
bulduğu örnekleri de sıralayan bulduğu taşların fotoğraflarını
çekerek bizlere ileten Metin Uysal, Sarayköy’de dünyada az yerde
rastlanan petrol ve hidrokarbon göstergesi taş olarak bilinen
Menilit Opali’ni de bulduğunu açıkladı. Uysal açıklamasının
devamında petrol gösterge taşı Menilit Opali’nin Sarayköy’de
binlerce adet olduğunu, Denizli Valiliği veya araştırmacı
akademisyenlerin talebi olması halinde bu opallerin bulunduğu
yerlerinin yerini gösterebileceğini sözlerine ekledi.
Metin
Uysal şunları söyledi:
“Arazi
keşfi yaptığım sıralarda Sarayköy’ün bir yerinde Menilit
Opali’ne rastladım. Ama bu taştan 1-2 tane değil Sarayköy’de
binlercesine denk geldim. Bu taşlar yuvarlak yapıdadır ve
kırıldığında içinde sıvı olduğu görülecektir. Yani taşın
içinde sıvı var. Ama bu taş kolay kırılan bir taş değildir,
çok serttir. Bu taşlar dünyada az yerde rastlanan bir taş olarak
biliniyor. Bu taşlara menilit adı verilir ve menilitik şeyler
bölgedeki en verimli hidrokarbon kaynak kayaları olarak kabul
edilir. Bu taşlar bölgede büyük miktarda hidrokarbon varlığını
kanıtlayan taşlardır. Bu taş, petrol ve doğalgaz gösterge taşı
olarak kabul ederler.
Örneğin,
bu konu hakkında araştırma ve belge isteyen akademisyenlerimiz,
Romanya’daki hidrokarbon ve petrol yatakları için menilit taşının
önemini aktaran öğretim görevlileri Emilia Tulan, Reinhard
Sachsenhofer, Jakub Witkowski Gabor Tari imzalı” Hydrocarbon
source rock potential and paleoenvironment of lower Miocene
diatomites in the Eastern Carpathians Bend Zone (Sibiciu de Sus,
Romania)” başlıklı bilimsel makaleyi inceleyebilirler.(2)
Denizli’de
değerli taş ve madencilik üzerine 10-15 yıldır teorik olarak
yüzlerce yabancı ve yerli bilimsel makale okudum. , uygulamada ise
yıllardır sürekli arazide, sahadayım ve keşifteyim. Denizli ve
Sarayköy gerçekten çok önemli zenginliklere sahip. Fakat
değerlerimiz bilinmiyor ve heba oluyor. Valilik makamı ve araştırma
halinde olan akademisyenlerimizin isteği doğrultusunda bu taşların
yerini Sarayköy’de gösterebilirim” dedi. Uysal bilimsel
makalelerin devamı için yazının sonunda dipnot olarak eklenmesini
istedi.(3)(4)
LAMPROİTLER
ZENGİNLİK KAYNAĞIDIR
Metin
Uysal ile mülakatımızda Uysal; başka önemli bilgileri de
aktardı.
Denizli’nin
lamproit bölgesi olduğunu dikkate çeken Uysal, lamproitlerin yerin
120 km üzerindeki derinliklerden büyük bir basınç ve sıcaklıkla
patlayıp yeryüzüne ulaşan bacalar olarak tarif etti.
Lamproitlerin
zenginlik belirtisi olduğunun önemini vurgulayan Metin Uysal, yerin
altından birçok değerli taş ve madenin lamproitler vasıtası ile
yeryüzüme ulaştığını kaydetti. Kendisinin Denizli’de 17 adet
lamproit bacası keşfettiğini aktaran Uysal şunları söyledi:
“Çok
önemlidir! Denizli il olarak başlı başına bir Lamproit bölgesi.
Yani lamproit bacalara sahip.Bu bacalar yerin 120km üzerindeki
derinliklerden çok yüksek basınç ve sıcaklık ile birlikte
yeryüzüne ulaşan bacalardır. Bu bacalar dünyada çok az vardır
ama Denizli bu bacalara sahiptir. Lamproitler, milyonlarca yıl
öncesinde patlamış, yeryüzüne birçok maden ve değerli taşı
püskürtmüştür. Bizzat kendim Denizli’de 17 adet lamproit
bacası keşfettim. Lamproitler zenginliktir. Zenginlik belirtisidir.
Denizli çevresi bu zenginliğe sahiptir.” dedi.
LAMPROİTLER
ELMAS KAYNAĞI OLARAK BİLİNMEKTEDİR
Diğer
taraftan lamproitlerin dünyada elmas kaynağı olarak kabul
edildiğini söyleyen Metin Uysal, lamproitlerin Denizli ile
birlikte Kütahya, Isparta, Afyon, Uşak ve Muğla'da
bulunduğunu kaydetti.
Metin Uysal açıklamasının devamında,"
Türkiye'deki elmasın varlığını lamproit bacaları ile
açıklayabiliriz. Elmasın en önemli kaynakları kimberlit bacaları
ile lamproit bacalarıdır. Eski bilgilere göre elmas oluşumu için
kimberlit bacaları şart koşuluyordu. Fakat bahsettiğim gibi bu
eski bir bilgidir.
Yeni
araştırmalara göre lamproit'ler önemli bir elmas kaynağıdır.
Örneğin hem Avustralya hem de Hindistan'da çıkartılan elmasların
önemli bir bölümü lamproit bacalarından çıkartılmaktadır.
Elmaslar yerin 120 Km ve üzerindeki derinliklerden, lamproit
bacaları vasıtasıyla yeryüzüne ulaşırlar. Yani bizim
gördüğümüz elmaslar lamproitlerdeki ksenot taşları ile
asansör gibi yukarı taşınmaktadır.(Ksenotlar, kısaca elmas
taşıyıcı taşlardır.)
Yeni
bilgilere göre "Elmasın oluşumu için kimberlit bacası şart"
bilgisi eskide kalmıştır.
Kimberlet'in
Türkiye'deki varlığı kesin olmamakla birlikte elmas kaynağı
olan lamproitin varlığı Türkiye'de kesinleşmiştir. Lamproit
bacaları elmasla birlikte birçok değerli taşlar ihtiva eder.
Elmasın
önemli bir kaynağı olan lamproitler Türkiye'de bulunmuştur ve
vardır.
Yapılan
araştırmalarda ülkemizde Kütahya, Isparta, Afyon, Uşak,Muğla ve
Denizli'de lamproitler bulunmuştur. Ayrıca kendim bizzat Stishovite
taşı buldum. Bu taş elmastan daha daha nadir bulunup çok değerli
bir taştır.” dedi.
TÜRKİYE'NİN
BİLİNEN İLK ELMASI POZANTI'DA BULUNMUŞTUR
Kendisiyle
olan mülakatımızda bir önemli bilgiyi daha aktaran Metin Uysal,
Türkiye'deki ilk elmasın Çinli ve Türk bilim insanları
tarafından Pozantı ve Köyceğiz'de bulunduğunu dile getirerek,
"Evet, Türkiye'de elmas vardır ve bulunmuştur. Üstelik
bulunan elması Çinli ve Türk bilim insanları bulmuştur. Çin Yer
Bilimleri Üniversitesi (WUHAN), Çin Jeoloji Bilimleri Üniversitesi,
Miami Üniversitesi Çinli bilim insanlarının hazırlamış
oldukları rapora göre; Adana-Pozantı’da mikro elmas varlığı
tespit edilmiştir. Bu raporların linkleri mülakatımızın
sonlarında dipnotlarda verilecektir.
(5) (6)
Bulunan
elmaslar mikro düzeyde olsa bile bu çok önemli bir gelişmedir.
Üstelik Adana-Pozantı'da sadece elmas değil Mozanit de
bulunmuştur. Mozanit elmastan sonra en sert değerli taşlardan
biridir. Ama elmastan çok daha parlaktır. Elmastan sonra en sert
değerli taşlardan birisi olan bu taş, yakut ve safirden bile daha
serttir. Maddi değeri yüksektir.
Köyceğiz
ise; Türkiye'de bulunan ikinci elmas kaynağı olmuştur."
ifadelerini kullandı.
YAKUT
VE SAFİRİN HAMMADDESİ OLAN ‘EMERY’ MADENİNİN DÜNYA
REZERVİNİN YÜZDE 65'İ TÜRKİYE'DE
Bu
zamana kadar "Türkiye'de yok" denilen safir ve yakut
taşlarının Türkiye'de var olduğunu da belirten Metin Uysal, bu
taşlarının hammaddesi kabul edilen “emery” madeninin dünya
rezervinin yüzde 65'nin Türkiye'de olduğunu söyledi. Gemoloji
dalında uzman bilim insanlarından Prof. Dr. Murat Hatipoğlu'nun da
Türkiye'de safir varlığını açıkladığını kaydeden Metin
Uysal şunları dile getirdi:
"Türkiye'de
yakutta vardır safirde vardır. Çünkü yakut ve safirin hammaddesi
“emery” denilen bir madendir. Dünya “emery” rezervinin yüzde
65'i Türkiye'dedir. Yakut ve safirin hammaddesi “emery”nin yüzde
65'i Türkiye'de olduğuna göre Türkiye'de yakut ve safirin
olmaması düşünülemez. Zaten birçok değerli taş arayıcıları
bu zenginliğimiz olan taşları birçok defa bulmuşlardır.
Gemoloji dalında uzman bilim insanlarından Prof. Dr. Murat
Hatipoğlu'da Türkiye'de safir varlığını açıklamıştır."
dedi. (7)
BATILI
EMPERYALİSTLERİN GÖZÜ ÜLKEMİZ ÜZERİNDEDİR AMATÖR MADEN
ARAYICILARININ ÖNÜ AÇILMALIDIR
Açıklamasının
sonunda MTA'nın amatör maden arayıcıları ile birlikte çalışması
gerektiğini dile getiren Metin Uysal, “Türkiye yeraltı
zenginlikleri bakımından tahmin edilenden, bilinenden çok daha
zengin bir ülkedir. Fakat biz bu zenginliklerimizi yeterince
bilmiyoruz ve kendimiz de çıkartamıyoruz.
Çıkartmak
için uzman kişi ve teknolojilerden yoksunuz. Son yıllarda amatör
maden arayıcıları sayesinde Türkiye'de ‘yok’ diye bilinen
birçok maden ve değerli taşlar keşfedildi. Önümüzdeki dönem
çok daha büyük keşiflere Türkiye açıktır.
Batılı
emperyalistlerin gözü ülkemiz üzerindedir. Bu baskı yeraltı
kaynaklarımızın keşfedilip çıkartılmasında çok etkilidir. Bu
baskıyı yıkmak da kolay değildir.
Türkiye'de
‘yok’ denilen değerli taş ve madenleri bulan, sayıları yüz
binleri bulan amatör maden arayıcılarımızın önü açılmalı
ve Türkiye’nin zenginlikleri ortaya çıkarılmalıdır. Gerekirse
bu kişiler tespit edilip MTA beraber çalışmalıdır. Değerli taş
ve maden arayıp çıkartabilecek uzman ve teknolojiden yoksun
olduğumuz için bu ‘geçiş dönemini’ amatör maden
arayıcılarından faydalanarak atlatmak zorundayız." dedi.
*
* * * * * * * * * *
KAYNAK:
https://www.aydinlik.com.tr/haber/turkiyede-hangi-madenler-var-turkiyede-hangi-degerli-madenler-cikariliyor-dogal-zenginliklerimizi-neden-cikartamiyoruz-denizlide-petrol-var-mi-476079
*
* * * * * * * * * * *
DİPNOTLAR:
1- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1724253
2- https://www.researchgate.net/publication/344929535_Hydrocarbon_source_rock_potential_and_paleoenvironment_of_lower_Miocene_diatomites_in_the_Eastern_Carpathians_Bend_Zone_Sibiciu_de_Sus_Romania
3- https://www.researchgate.net/publication/301199908_Diatomaceous_rocks_of_the_Jawornik_deposit_the_Polish_Outer_Carpathians_-_petrophysical_and_petrographical_evaluatio
4- https://www.researchgate.net/publication/371268633_Thermal_Decomposition_Processes_in_Relation_to_the_Type_of_Organic_Matter_Mineral_and_Maceral_Composition_of_Menilite_Shales
5- http://www.minsocam.org/msa/ammin/AM_Preprints/5850YangPreprintMay.pdf?fbclid=IwAR3yLmEpx9aIWHXtn7MItTxbhg6y8_ynvXbkNC_tb8nVQgt6iNRzrKc8GlA
6- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169136822002207?fbclid=IwAR0xthgnk0QhZP3j5yZWiXDr7CUfJD_15zxJvEJz1XZrjfZI3FcnFGk_AXw
7-
https://www.tum-haberler.com/gundem/hatipoglu-safir-tasi-keserek-ayda-3-4-bin-dolar-kazanmak-mumkun-14447
